NGƯỜI DỊCH (TRANSLATOR) & MÁY DỊCH (GOOGLE TRANSLATOR)

NGƯỜI DỊCH (TRANSLATOR) & MÁY DỊCH (GOOGLE TRANSLATOR)

Nguyễn phước vĩnh cố

Câu ‘Việt nam là nước sản xuất gạo đứng hàng thứ 6  trên thế giới’ có thể dịch sang tiếng Anh bằng mệnh đề quan hệ như sau: ‘Vietnam is the country which was ranked/ ranks sixth in rice production/in the production of rice in the world’. Tuy nhiên, cấu trúc cú pháp trong tiếng Anh ‘the sixth largest producer in the world’ cũng diễn đạt ý tương tự ở câu tiếng Việt ‘nước sản xuất gạo đứng hàng thứ sáu’ nên ta cũng có thể dịch câu ‘Việt nam là nước sản xuất gạo đứng hàng thứ 6 trên thế giới’ sang tiếng Anh là ‘Vietnam is the sixth largest producer of rice in the world’.

– Vietnam is the country which was ranked/ ranks sixth in rice production/in the production of rice in the world (Việt nam là nước sản xuất gạo đứng hàng thứ 6 trên thế giới).

– Vietnam is the sixth largest producer of rice in the world (Việt nam là nước sản xuất gạo đứng hàng thứ 6 trên thế giới).

Trong sách quảng bá du lịch ‘Lonely Planet’ khi nói về cuộc ‘cải cách kinh tế ở Việt nam’ đã dùng các từ ‘second’, ‘third’, ‘fourth’ với cấu trúc ngữ pháp so sánh nhất để diễn đạt ý : ‘Nước xuất khẩu gạo đứng hàng thứ hai sau Thái lan như ‘As a direct result of economic reforms, Vietnam moved from being a rice importer in the mid-1980 to become the world’s second largest rice exporter in 1997 (after Thailand). Trong giáo trình dịch của Khoa Anh Đại học Ngoại ngữ Đà nẵng, bạn bắt gặp câu như ‘As a founding member of the United Nations, Canada is the fourth largest contributor to its budget. Cannada has taken a leading role in the establishment of  many key UN organizations… thì có thể dễ dàng dịch ‘Canada là nước đóng góp đứng hàng thứ tư cho ngân sách Liên Hiệp Quốc….

– As a direct result of economic reforms, Vietnam moved from being a rice importer in the mid-1980 to become the world’s second largest rice exporter in 1997 (after Thailand).

– As a founding member of the United Nations, Canada is the fourth largest contributor to its budget. Cannada has taken a leading role in the establishment of many key UN organizations.

CẤU TRÚC DÙNG SỐ THỨ TỰ (ORDINAL NUMBERS) VỚI SO SÁNH NHẤT (SUPERLATIVES)

Theo sách ngữ pháp Collins Cobuild (tr. 89) thì số thứ tự (ordinal numbers) được dùng với so sánh nhất của tính từ để chỉ cái gì có phẩm chất hơn hầu hết các thứ/vật cùng loại khác. Ví dụ, bạn nói một ngọn núi là ‘the second highest mountain’, thì bạn muốn nói rằng ngọn núi đó cao hơn bất kỳ ngọn núi khác trừ ngọn núi cao nhất.

Một số ví dụ về số thứ tự được dùng với cấu trúc so sánh nhất

– … Mobil, the second biggest industrial company in the United States.

– … Stonehenge, the second most popular tourist attraction in Britain.

– It is Japan’s third largest city.

GOOGLE TRANSLATE ‘DỊCH’ CẤU TRÚC DÙNG SỐ THỨ TỰ (ORDINAL NUMBERS) VỚI SO SÁNH NHẤT (SUPERLATIVES)

Cách đây một vài ngày, tôi có giới thiệu câu ‘Việt nam là nước xuất khẩu gạo đứng hàng thứ hai trên thế giới sau Thái lan’ nếu được dịch sang tiếng Anh thì người dịch thường chọn cấu trúc mệnh đề quan hệ như nói trên nhưng nay ta nhờ Google Translate dịch thì GT chọn cấu trúc số thứ tự (ordinal numbers) với so sánh nhất của tính từ với kết quả như sau ‘Vietnam is the second largest rice exporter in the world after Thailand’.

Với kết quả này, đã đến lúc ta phải chiêm nghiệm câu nói của Timothy Hunt ‘Computers will never replace translators, but translators who use computers will replace translators who don’t’.

Thạc gián chiều 29 / 1 / 2021