LIỆU ‘GOOGLE TRANSLATE’ CÓ SỬ DỤNG ‘PHƯƠNG PHÁP DỊCH’ TRONG BẢN DỊCH CỦA MÌNH?

Nguyễn phước vĩnh cố

A learner of the University of Google

Ngày 10 tháng 5 năm 2018, khi tôi ‘nhờ’ Google Translate (GT) dịch văn bản sau để xem GT có thể dịch thuật ngữ ‘lượt khách quốc tế’ (ở đây tôi sẽ không đề cập lại cách dịch thuật ngữ này vì tôi đã viết trong 2 bài cách đây vài ngày) hay không:

‘Công bố mới nhất từ Tổng cục Thống kê cho biết trong 4 tháng đầu năm 2018, khách quốc tế đến nước ta ước đạt hơn 5,54 triệu lượt, tăng 29,5% so với cùng kỳ 2017’.

thì GT cho kết quả như thế này:

‘According to the latest statistics from the General Statistics Office, in the first four months of 2018, international arrivals to Vietnam were estimated at 5.54 million, up 29.5% over the same period of 2017’.

Ở văn bản tiếng Việt, ta thấy cấu trúc ‘Công bố mới nhất từ Tổng cục Thống kê cho biết …’ gồm ‘chủ ngữ’ + ‘vị ngữ’ nhưng khi dịch sang tiếng Anh GT đã dịch thành cụm giới từ ‘‘According to the latest statistics from the General Statistics Office’. Trong các phương pháp dịch thuật, Vinay và Darbelnet gọi phương pháp này là ‘chuyển đổi tự loại’ (transposition). Trong tiếng Anh pháp lý khi câu tiếng Anh là ‘The defendant said…’ (Bị cáo nói…): cấu trúc động từ và được dịch sang tiếng Việt là ‘Theo bị cáo thì….’ (According to the defendant): cụm giới từ có hạt nhân là danh từ thì ta đã áp dụng phương pháp chuyển đổi tự loại.

Hôm nay ngày 6 tháng 8 năm 2021, tôi đưa lại văn bản tiếng Việt trên cho GT dịch thì GT cho kết quả khác, đặc biệt lần này GT đã giữ nguyên cấu trúc động từ trong văn bản tiếng Việt và đối với động từ ‘tăng’ trong ‘tăng 29,5%’ thì trong bản dịch trước dùng ‘up’ (trạng từ) thì bản dịch lần này dùng cụm từ ‘an increase of’ cũng là một phương thức chuyển loại trong dịch.

‘The latest announcement from the General Statistics Office said that in the first 4 months of 2018, international visitors to our country were estimated at more than 5.54 million arrivals, an increase of 29.5% over the same period in 2017.’

Vậy, câu ‘Công bố mới nhất từ Tổng cục Thống kê cho biết’ được GT dịch thành 1. ‘According to the latest statistics from the General Statistics Office’ và 2 ‘‘The latest announcement from the General Statistics Office said’ được gọi là ‘một nghĩa có nhiều hình thức trong dịch’.

MỘT NGHĨA NHƯNG CÓ NHIỀU HÌNH THỨC TRONG DỊCH

Nếu ta có câu sau:

 ‘Việt nam là nước sản  xuất gạo đứng hàng thứ hai trên thế giới’ và được yêu cầu dịch sang tiếng Anh thì câu trên có thể tương đương ở tiếng Anh hai hình thức:

 Thứ nhất là cấu trúc (hình thức) so sánh bậc nhất (second largest rice producer) và câu trên được dịch như sau:

– Vietnam/Viet nam is the world’s second largest rice producer.

Thứ đến, câu này có thể dịch sang tiếng Anh bằng cách dùng mệnh đề quan hệ như:

– Vietnam/Viet nam is the country which is ranked/ ranks second in rice production in the world.

Vậy, câu nói trên ở tiếng Việt dù chỉ có một nghĩa nhưng có thể có hai hình thức (câu, mệnh đề) khi dịch sang tiếng Anh.

MỘT NGHĨA NHƯNG CÓ NHIỀU HÌNH THỨC TRONG TIẾNG ANH

Một ví dụ khác khi ta muốn nói ‘Chỗ này có  ai ngồi không?’ thì ở tiếng Anh có thể có nhiều hình thức như:

– ‘May I sit here?’

– ‘Is the seat taken?’

– ‘Is there anyone sitting here?’

Câu ‘Việc học tiếng Anh là quan trọng ở nhà trường’ cũng có thể dùng nhiều hình thức khi dịch sang tiếng Anh:

– To study English is important at school. (To- ‘infinitive’ làm chủ ngữ rất ít được dùng trong tiếng Anh hiện nay.)

– Studying English is important………

– The studying of English is important….

– It is important to study English….

Đà nẵng phố, Thạc gián phường, Thanh khê quận ngày 6 / 8 / 2021

Categorised in: dịch thuật, ngôn ngữ