n.p.v.c

LGBTI & IDAHOTB  LÀ GÌ?   

Trong hệ thống từ vựng tiếng Anh, có 3 dạng từ viết tắt:

1. ACRONYMS: An acronym is a word created by combining the first letter or syllable of each word in a phrase to create a new, single word. Phương thức viết tắt của từ hay cụm từ bằng âm tiết đầu.

2. CLIPPING: Clipping is the process of forming a new word by dropping one or more syllables from a polysyllabic word Phương thức rút gọn.

3. BLENDS: A word blend, also known as a portmanteau or blended word, is formed by combining two separate words with different meanings to form a new one Phương thức gộp.

LGBTI & IDAHOTB/IDAHOBIT thuộc phương thức thứ 1 (acronyms).

1. ACRONYMS:

Có 2 loại chính:

a. Từ viết tắt phát âm theo từng con chữ còn gọi là theo mẫu chữ cái:

– FBI /ˌef biː ˈaɪ/, UFO /ˌjuː ef ˈəʊ/ , VIP /ˌviː aɪ ˈpiː/ …

b. Từ viết tắt phát âm như một từ:

– NATO /ˈneɪtəʊ/, WASP /wɒsp/, laser /ˈleɪzə(r)/, radar /ˈreɪdɑː(r)/ ….

Cả 2 loại này đều được sử dụng khá thông dụng trong các lĩnh vực chuyên ngành như:

THƯƠNG MẠI:

– SWIFT /swɪft/,  GATT /ɡæt/, SWOT /swɒt/, …

Y HỌC:

– CPR /ˌsiː piː ˈɑː(r)/ , AIDS /eɪdz/ …

QUÂN SỰ:

– UAV /ˌjuː eɪ ˈviː/, GI /ˌdʒiː ˈaɪ/

2. CLIPPNG:

Có 3 dạng:

a. rút gọn phần đầu từ:

Ví dụ: (tele)phone -> phone

b. rút gọn phần cuối từ:

Ví dụ: lab(oratory) -> lab

c. rút gọn vừa phần đầu từ vừa phần cuối từ:

Ví dụ: (in)flu(enza) -> flu.

3. BLENDS:

Ví dụ: bi(nary digi)t -> bit

TỪ VIẾT TẮT ‘LGBTI’

– LGBTI /ˌel dʒiː biː ˈtiːˈaɪ/ là tên viết tắt của cộng đồng những người:

1. L(esbian) /ˈlɛzbiən/: A woman who is sexually or romantically attracted to other women Đồng tính luyến ái nữ

2. G(ay) /ɡeɪ/: A person, especially a man, who is sexually or romantically attracted to people of the same sex or gender Đồng tính luyến ái nam

3. B(i) sexual /baɪˈsekʃʊəl/: A person who is sexually or romantically attracted to people of their own gender and people of a different gender Song tính luyến ái

4. T(ransgender) /trænzˈdʒendə(r)/: A person whose gender is different from the one they were assigned when they were born Chuyển giới/hoán tính

5. I(ntersexual) /ɪntəˈsɛkʃʊəl/: A person or animal having physical characteristics of both sexes Lưỡng tính

TỪ ĐIỂN CAMBRIDGE TRỰC TUYẾN &  LGBTI

LGBTI adjective UK  /ˌel.dʒiː.biːˈtiːˈaɪ/ US  /ˌel.dʒiː.biːˈtiːˈaɪ/

abbreviation for lesbian, gay, bisexual, transgender, and intersex:

o Many LGBTI people feel that they are treated unfairly.

o He is director of LGBTI resources at the University.

TỪ VIẾT TẮT  ‘IDAHOTB’/‘IDAHOBIT’   

TỪ VIẾT TẮT ‘IDAHOTB’

IDAHOTB là tên viết tắt của I(nternational) D(ay) A(gainst) H(omophobia), T(ransphobia), B(iphobia)

TỪ VIẾT TẮT ‘IDAHOBIT’

IDAHOBIT là tên viết tắt của I(nternational) D(ay) A(gainst) Ho(mophobia), Bi(phobia) and T(ransphobia) dễ dàng cho việc phát âm.

Từ ngữ cần biết:

Homophobia /ˌhəʊməˈfəʊbiə/: Dislike or unfair treatment of gay people Chứng ghét/sợ đồng tính luyến ái

Transphobia  /trænzˈfəʊbiə/: Dislike or unfair treatment of trans people Chứng ghét/sợ chuyển giới

Biphobia  /ˌbaɪˈfəʊbiə/: Dislike or unfair treatment of bisexual people chứng ghét/sợ song tính

‘AI’ (TRÍ TUỆ NHÂN TẠO) NÓI VỀ IDAHOTB

IDAHOTB stands for the International Day Against Homophobia, Transphobia, and Biphobia. It is an annual observance held on May 17 to raise awareness of the violence and discrimination faced by LGBTQ+ people worldwide.

Purpose: The day highlights the discrimination, stigma, and violence experienced by people with diverse sexual orientations and gender identities, serving as a global platform for activism and education.

Date Significance: May 17 marks the 1990 decision by the World Health Organization (WHO) to declassify homosexuality as a mental disorder.

Acronym Variations: The acronym has expanded over time from IDAHO to IDAHOT and IDAHOTB or IDAHOBT. IDAHOBIT, including “Intersex,” is also used by some groups.

Global Recognition: The day is observed in over 130 countries through various events advocating for human rights and equality.

‘AI’ (TRÍ TUỆ NHÂN TẠO) NÓI VỀ CÁCH PHÁT ÂM CỦA TỪ  IDAHOBIT

The term “IDAHOBIT” is an acronym for the International Day Against Homophobia, Biphobia, Interphobia, and Transphobia. It is typically pronounced as a single word or initialism rather than being sounded out phonetically as “Idaho bit”.

(Thuật ngữ “IDAHOBIT” là từ viết tắt của Ngày Quốc tế Chống Kỳ thị Đồng tính, Song tính, Liên tính và Chuyển giới. Thuật ngữ này thường được phát âm như một từ đơn hoặc phát âm theo từng con chữ còn gọi là theo mẫu chữ cái thay vì phát âm theo ngữ âm là “Idaho bit”.)  

A common American English pronunciation for IDAHOBIT is as follows:

I-DA-HO-BIT                                     

IPA: /ˌaɪdəˈhoʊbɪt/

LGBT & IDAHOTB  và DỊCH THUẬT

Nếu ta bắt gặp cụm từ ‘LGBT’ people/commmunity…. thì ta có thể giữ nguyên cụm từ ‘LGBT’ chỉ dịch từ ‘người/cộng đồng’ hoặc có thể dịch ‘LGBT’ sang tiếng Việt thành ‘đồng tính, song tính và chuyển giới’.

Còn ‘IDAHOTB’ vốn là từ tắt của ‘The International Day against Homophobia, Transphobia, Biphobia’ nếu dịch sang tiếng Việt ‘Ngày Quốc Tế Chống Chứng Sợ Người Đồng Tính, Chứng Sợ Người Chuyển Giới’ thì thấy không mấy tự nhiên và khá nghịch nhĩ nên ta có thể áp dụng phương thức chuyển loại (transposition), đổi ‘chứng sợ’ thành ‘kỳ thị đối với/phân biệt đối xử). Câu dịch sẽ là ‘Ngày Quốc Tế Chống Kỳ Thị Đối Với Đồng Tính, Song Tính và Chuyển Giới’ thì nghe rất Việt ngay.  

GOOGLE TRANSLATE DỊCH CÂU ‘THE INTERNATIONAL DAY AGAINST HOMOPHOBIA, TRANSPHOBIA, BIPHOBIA’

Ngày quốc tế chống kỳ thị người đồng tính, chuyển giới, song tính

CHUYỂN ĐỔI TỪ LOẠI (TRANSPOSITION/ˌtrænspəˈzɪʃn/)

Theo Vinay & Darbelnet trong ‘Translation Procedures’ (tr.65) đăng trong ‘Readings in Translation Theory’ (nxb Loimaan Kirjapaino Oy) thì ‘chuyển đổi từ loại có nghĩa là thay thế một từ loại này bằng một từ loại khác mà không thay đổi nghĩa của thông điệp (transposition means the replacing of one word-class by another without changing the meaning of the message). Phương thức này cũng có thể được dùng trong một ngôn ngữ như là sự viết lại (rewording). Như vậy, ‘He announced that he would return’ có thể viết lại thành ‘He announced his return (động từ ở mệnh đề phụ thành danh từ).

Trong dịch thuật, có thể phân biệt 2 loại chuyển đổi từ loại:

(a) bắt buộc (obligatory /ɒˈblɪɡətərɪ/)

(b) không bắt buộc (optional / ˈɒpʃ(ə)nəl /).

– Chuyển đổi từ loại bắt buộc: ví dụ, ở tiếng Pháp, ‘dès son lever’ khi được dịch sang tiếng Anh thì chỉ có một phương thức chuyển đổi từ loại bắt buộc từ danh từ tiếng Pháp ‘lever’ (sự thức dậy) sang cụm động từ ở tiếng Anh: as soon as he gets / got up, vì tiếng Anh chỉ có một hình thức động từ mà thôi.

– Chuyển đổi từ loại không bắt buộc: nếu như dịch ngược lại câu ‘as soon as he gets / got up’ thì có thể dịch nguyên văn là ‘dès qu’elle s’est levée’ hoặc dịch theo phương thức chuyển đổi động từ thành danh từ là ‘dès son lever’. Trái lại, hai câu tương đương ‘après qu’ il sera revenu’ và ‘after he comes back’ đều có thể dịch theo phương thức chuyển đổi từ loại là ‘après son retour’, ‘after his return’.

Phương thức chuyển đổi từ loại không chỉ xảy ra giữa hai từ loại động từ và danh từ mà còn giữa các từ loại khác. Vinay và Darbelnet liệt kê ít ra mười loại chuyển đổi từ loại khác nhau. Sau đây xin giới thiệu một số phương thức chuyển đổi từ loại:

Động từ —> danh từ: ‘as soon as she got up’ —> ‘dès son lever’

Trạng từ —> động từ ‘He will soon be back’ —> ‘Il ne tardera pas à rentrer

Phương thức chuyển đổi từ loại có thể ví như chuyển đổi trong dịch thuật (translation shifts) của Catford. Để hiểu thêm về phương thức chuyển đổi từ loại và chuyển đổi dịch thuật, xin xem Nguyễn Thượng Hùng, Catford, Hồ Canh Thân và những cộng sự.

Sách Tham Khảo

[1] Catford J.C (ed), “Translation Shifts” p.p 70-79 in Chesterman.A. (1989), Readings in Translation Theory, Loimaan Kirjapaino Oy.

[2] Hồ Canh Thân, Vương Xuân Huy, Thân Vân Trinh (2007), Soạn Thảo và Dịch Hợp Đồng Thương Mại Quốc Tế. Nguyễn Thành Yến dịch. NXB Tổng Hợp Thành Phố HCM.

[3] Nguyễn Thượng Hùng (2005), Dịch Thuật: từ Lý Thuyết đến Thực Hành, NXB Văn Hóa Sài Gòn.

[4]Sari, F. K (2009), An Analysis of Translation Procedures of Translating Computer Terms in Andrews Tanenbaum 3rd Computer Networks into Bahasa Indonesia.

[5] Vinay J.P. & Darbelnet J. (ed), “Translation Procedures” p.p 61-69 in Chesterman .A. (1989), Readings in Translation Theory, Loimaan Kirjapaino Oy.

[6] Michael Swan (2009), Practical English Usage. Oxford.

[7] Randolph Quirk & et al. A Grammar of Contemporary English. Longman.

TỪ ĐIỂN THAM KHẢO

[1] Từ Điển Anh-Việt (Viện Ngôn Ngữ Học). NXB Văn Hóa Sài Gòn (2007).

[2]Từ Điển Oxford Advanced Learner’s Dictionary, NXB Oxford University Press (2005).